10 piaszczystych faktów o Saharze

Ziemia nie jest idealnie okrągła ani idealnie równa pod jakimkolwiek względem. To samo dotyczy jej ruchów. Czy „niedoskonałości” te można jakoś zaobserwować w praktyce? Oczywiście – na przykład na Saharze, która mniej więcej co 23 tys. lat zmienia się z ziejącej piachem pustyni w całkiem niezły kawałek zieleni… a potem z powrotem.

#2.

Piaski Sahary są bogate w substancje odżywcze, które utrzymują przy życiu… Dżunglę Amazońską. Tamtejsze gleby wypłukiwane są regularnymi, intensywnymi deszczami, co przy braku „zasilania” z zewnątrz doprowadziłoby do rychłego wyjałowienia regionu. Silne wiatry przenoszą jednak saharyjskie piaski ponad Atlantykiem, nawożąc Amerykę Południową.

#3.

Jaką powierzchnię zajmuje Sahara? Mniej więcej 9,2 miliona km kwadratowych. To tylko nieco mniej niż Chiny czy Stany Zjednoczone, ale w zupełności wystarczająco, by uznać Saharę za trzecią największą pustynię Ziemi. Wyprzedzają ją Antarktyda i Arktyka, jeśli uznać za kryterium skrajnie niską sumę opadów. W klasyfikacji pustyń piaszczystych Sahara nie ma jednak sobie równych.

#4.

Powietrze nad Saharą jest tak suche, że jakiekolwiek opady mają mizerne szanse na dotarcie do ziemi. Mimo to zdarzają się dość spektakularne wyjątki. W ciągu ostatnich 40 lat, na przykład, na Saharę już trzykrotnie spadł śnieg. W 1979, 2016 i w styczniu 2018 roku. Oczywiście w żadnym z tych przypadków nie utrzymał się długo. Roztopił się wkrótce potem, odsłaniając piasek.

#5.

Przez Saharę wiedzie najdłuższe współcześnie istniejące pole minowe świata. Znajduje się bezpośrednio przy „murze” odgradzającym Maroko od Sahary Zachodniej. Fortyfikacja ma ponad 2700 kilometrów długości i do 3 metrów wysokości. Składa się głównie z kamieni i piasku. Wzniesiono ją w 1987 roku i od tego czasu dzień w dzień strzeżona jest przez tysiące żołnierzy oraz nowoczesny sprzęt wojskowy.

#6.

Na Saharze znaleziono najstarszy na świecie kamienny kalendarz słoneczny, którego powstanie datuje się na okres pomiędzy 5500 a 4500 r. p.n.e. Znaleziony wśród wielu innych ciekawostek z Nabta Playa obiekt miał ok. 5 metrów średnicy i wykorzystywano go do wyznaczania północy oraz wschodu słońca w dniu letniego przesilenia. Obecnie kalendarz można podziwiać w muzeum w Asuanie, dokąd przeniesiono go ze stanowiska archeologicznego.

#7.

Najniższy punkt Sahary, Kattara w północno-zachodnim Egipcie, sięga 133 m p.p.m. To jedna z licznych depresji, które znajdują się na niesprzyjającym życiu, pustynnym obszarze. By nieco odmienić jego oblicze, planowano zalanie obszarów znajdujących się poniżej lustra wodą z Atlantyku lub Morza Śródziemnego, tworząc tym samym ogromne sztuczne jezioro, którego obecność odmieniłaby lokalny klimat. O projekcie dyskutowano już w XIX i XX wieku, a i ostatnio coraz głośniej się o nim przypomina.

#8.

Oko Afryki lub Oko Sahary – obie nazwy są dość powszechnie znane – to znajdująca się w Mauretanii struktura geologiczna o niemal 50 kilometrach średnicy. Swoim wyglądem przypomina krater, dlatego pierwotnie uważano ją za pozostałość po uderzeniu meteorytu. Później zaczęto skłaniać się raczej ku genezie wulkanicznej, problemu jednak nie udało się ostatecznie rozstrzygnąć. Ze względu na swój rozmiar i charakterystyczny wygląd, struktura Kalb ar–Riszat służyła nawet za punkt orientacyjny dla astronautów.

#9.

Sahara słynie przede wszystkim z nieprzebranej ilości piachu formującego wydmy sięgające kilkuset metrów od podstawy wzwyż. W wielu z nich bez większego problemu można by w piachu zagrzebać Pałac Kultury. Jednak nie jest to aż tak typowe dla Sahary, jak zwykło się uważać. Duża część pustyni pokryta jest tylko niewielką warstwą piasku, a w wielu miejscach nie ma go wcale. Oszacowano, że Sahara to w aż 70% żwir, a jedynie w 30% piasek.

#10.

Osiedlenie się na Saharze wydaje się wyjątkowo kiepskim pomysłem. Dobowe wahania temperatur sięgające kilkudziesięciu stopni, ekstremalny klimat, brak wody – to i wiele innych cech sprawia, że dla większości afrykańska pustynia to istne piekło na ziemi. Ale różne ludy żyją tam już od ponad 10 tys. lat. Początkowo byli to Nubijczycy, jednak obecnie pustynię zamieszkują ludzie o bardzo różnym pochodzeniu.

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7